Ośrodek Pomocy Społecznej Gminy Lubawa - Orzecznictwo o stopniu niepełnosprawności

ORZECZNICTWO O STOPNIU NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI DO CELÓW POZARENTOWYCH

Podstawa prawna:
- ustawa z dn. 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz
zatrudnianiu osób niepełnosprawnych
(Dz. U. z 1997 r., Nr 123, poz. 776 z późn. zm.),
- rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dn. 15 lipca 2003 r.
w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności
(Dz. U. z 2003 r., Nr 139, poz. 1328)
- rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dn. 1 lutego 2002 r.
w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia
(Dz. U. z 2002 r., Nr 17, poz. 162).

* Orzeczenia o stopniu niepełnosprawności do celów pozarentowych dla mieszkańców gminy Lubawa wydaje:

Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności
ul. Andersa 12, 14-200 Iława
tel. 089 649 04 50
Strona WWW

Zadania zespołu:

• Orzekanie o niepełnosprawności osób powyżej16-tego roku życia,
• Orzekanie o niepełnosprawności osób do 16-tego roku życia,
• Wydawanie legitymacji osoby niepełnosprawnej,

* Wniosek wraz z niżej wymienionymi dokumentami składa się do: Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności w Iławie ul. Andersa 12, 14-200 Iława

* Posiedzenia składu orzekającego o niepełnosprawności dla mieszkańców gminy Lubawa odbywają się w Iławie ul. Andersa 3 ( przy szpitalu)

* Powiatowy zespół ds. orzekania o niepełnosprawności wydaje orzeczenia o:
>> znacznym stopniu niepełnosprawności - zalicza się do niego osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji,

>> umiarkowanym stopniu niepełnosprawności - zalicza się do niego osobę o naruszonej sprawności organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych,

>> lekkim stopniu niepełnosprawności - zalicza się do niego osobę o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mającą ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.

* Niepełnosprawności dzieci do 16 roku życia
Osoby, które nie ukończyły 16 roku życia zaliczane są do osób niepełnosprawnych, jeżeli mają naruszoną sprawność fizyczną lub psychiczną o przewidywanym okresie trwania powyżej 12 miesięcy, z powodu wady wrodzonej, długotrwałej choroby lub uszkodzenia organizmu, powodującą konieczność zapewnienia im całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w danym wieku.

UWAGA: Orzeczenie o znacznym albo umiarkowanym stopniu niepełnosprawności nie stanowi przeciwwskazania do podjęcia zatrudnienia na otwartym rynku pracy, oczywiście pracodawca musi wówczas zapewnić odpowiednie warunki pracy, uwzględniające potrzeby wynikające z niepełnosprawności. Warunki takie powinny być potwierdzone opinią Inspekcji Pracy

Orzeczenie zawiera symbole przyczyn niepełnosprawności:

01-U – upośledzenie umysłowe;
02-P – choroby psychiczne;
03-L – zaburzenia głosu;
04-O – choroby narządu wzroku;
05-R – upośledzenie narządu ruchu;
06-E – epilepsja;
07-S – choroby układu oddechowego i krążenia;
08-T – choroby układu pokarmowego;
09-M – choroby układu moczowo-płciowego;
10-N – choroby neurologiczne;
11-I – inne, w tym schorzenia: endokrynologiczne, metaboliczne, zaburzenia enzymatyczne, choroby zakaźne i odzwierzęce, zeszpecenia, choroby układy krwiotwórczego.

Symbol przyczyny niepełnosprawności zawarty w orzeczeniu o niepełnosprawności, stopniu niepełnosprawności lub wskazaniach do ulg i uprawnień odzwierciedla rozpoznanie choroby, która powoduje zaburzenia funkcji organizmu oraz ogranicza wykonywanie czynności życiowych i aktywności społecznej.

Orzeczenie może zawierać więcej niż jeden, ale nie więcej niż trzy symbole przyczyn niepełnosprawności, które wpływają na zaburzenie funkcji organizmu.

* Wnioskodawca bierze udział w posiedzeniu składu orzekającego. O jego terminie i miejscu jest powiadamiany najpóźniej na 14 dni przed wyznaczoną datą posiedzenia. Podczas posiedzenia przeprowadza się badanie - ocenę stanu zdrowia. Jeżeli osoba zainteresowana nie może uczestniczyć w posiedzeniu składu orzekającego z powodu długotrwałej i nierokującej poprawy choroby, uniemożliwiającej osobiste stawiennictwo, potwierdzonej zaświadczeniem lekarskim, badanie przeprowadza się w miejscu pobytu tej osoby. Ocena stanu zdrowia może być również przeprowadzona bez badania, jeśli lekarz - przewodniczący składu orzekającego uzna posiadaną dokumentację medyczną za wystarczającą do wydania takiej oceny.

* Wniosek jest rozpatrywany nie później niż w ciągu 1 miesiąca od dnia jego złożenia. W przypadkach bardziej skomplikowanych wniosek jest rozpatrywany nie później niż w ciągu 2 miesięcy od daty złożenia wniosku.

ORZECZENIA O STOPNIU NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI

• Wymagane dokumenty:
  Wniosek o wydanie orzeczenia powinien zawierać: imię i nazwisko wnioskodawcy, datę urodzenia, adres zamieszkania, numer PESEL, cel uzyskania orzeczenia, określenie sytuacji społecznej, zawodowej, informacje o tym, czy wnioskodawca ubiegał się poprzednio o ustalenie niepełnosprawności i czy pobierał świadczenia z ubezpieczenia społecznego, oświadczenie dotyczące uprawnień do kierowania samochodem lub tramwajem, podpis osoby:
  • pełnoletniego wnioskodawcy,
  • opiekuna prawnego w przypadku osoby w wieku 16 - 18 lat, lub osoby ubezwłasnowolnionej sądownie,
  • kierownika ośrodka pomocy społecznej w przypadku osób niezdolnych do samodzielnego decydowania o sobie.
• Zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia wydane przez lekarza, pod którego opieką lekarską znajduje się wnioskodawca (powinno być wydane nie wcześniej niż na 30 dni przed dniem złożenia wniosku).
• Inne dokumenty, w tym medyczne, umożliwiające ocenę stopnia niepełnosprawności.

Czemu służy orzecznictwo o stopniu niepełnosprawności ?
Posiadanie orzeczenia pozwala korzystać z następujących form pomocy, bądź uprawnień:

• korzystanie z ulg np. podatkowych, komunikacyjnych, zwolnienie z opłat radiowo-telewizyjnych, na podstawie odrębnych przepisów,
• w zakresie rehabilitacji: np. możliwość uczestniczenia w terapii zajęciowej, turnusach rehabilitacyjnych,
• w zakresie rehabilitacji zawodowej i zatrudnienia: możliwość uzyskania odpowiedniego zatrudnienia, uczestnictwa w szkoleniach dla osób niepełnosprawnych, korzystanie z przywilejów pracowniczych określonych ustawą o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych,
• w zakresie pomocy społecznej: możliwość korzystania z pomocy finansowej , usług socjalnych i opiekuńczych świadczonych przez pomoc społeczną oraz organizacje pozarządowe i inne placówki,
• na bycie uprawnień do zasiłku pielęgnacyjnego.

UWAGA! Wniosek o wydanie orzeczenia może złożyć również osoba, która posiada już prawomocne orzeczenie (np. lekarza orzecznika ZUS, KRUS, MSWiA), ale nie zawiera ono np.: przyczyny niepełnosprawności, wskazań do wtz, itp.

Do kogo można się odwołać?
Odwołanie od orzeczenia Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności przysługuje do Wojewódzkiego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w terminie 14 dni od daty doręczenia. Odwołanie składa się za pośrednictwem Powiatowego Zespołu, który przekazuje je wraz z aktami do Wojewódzkiego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności.

Od orzeczenia wydanego przez Wojewódzki Zespół przysługuje odwołanie do Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie, za pośrednictwem organu, który wydał orzeczenie tzn. Wojewódzkiego Zespołu.

ORZECZENIA O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI
(dot. dzieci do lat 16-tu)

Co powinien zawierać wniosek:

Wniosek o wydanie orzeczenia powinien zawierać?: imię i nazwisko dziecka, datę urodzenia, adres zamieszkania, numer PESEL, imię i nazwisko opiekuna prawnego, jego adres zamieszkania oraz PESEL, cel uzyskania orzeczenia, określenie sytuacji społecznej, zawodowej, informacje o tym, czy wnioskodawca ubiegał się poprzednio o ustalenie niepełnosprawności i czy pobierał świadczenia z ubezpieczenia społecznego, podpis opiekuna prawnego.

Wymagane dokumenty:

• Zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia wydane przez lekarza, pod którego opieką lekarską znajduje się dziecko (powinno być wydane nie wcześniej niż na 30 dni przed dniem złożenia wniosku).
• Inne dokumenty, w tym medyczne, umożliwiające ocenę stopnia niepełnosprawności.

Czemu służy orzecznictwo o niepełnosprawności?
Posiadanie orzeczenia pozwala korzystać z następujących form pomocy, bądź uprawnień:

• Korzystanie z ulg np. podatkowych, komunikacyjnych, zwolnienie z opłat radiowo-telewizyjnych, na podstawie odrębnych przepisów,
• W zakresie rehabilitacji: np. turnusach rehabilitacyjnych,
• W zakresie pomocy społecznej: możliwość korzystania z pomocy finansowej, usług socjalnych i opiekuńczych świadczonych przez pomoc społeczną oraz organizacje pozarządowe i inne placówki,
• Nabycie uprawnień do zasiłku pielęgnacyjnego.

Do kogo można się odwołać?
Odwołanie od orzeczenia Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności przysługuje do Wojewódzkiego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w terminie 14 dni od daty doręczenia. Odwołanie składa się za pośrednictwem Powiatowego Zespołu, który przekazuje je wraz z aktami do Wojewódzkiego Zespołu ds. Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności.

Od orzeczenia wydanego przez Wojewódzki Zespół przysługuje odwołanie do Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie, za pośrednictwem organu, który wydał orzeczenie tzn. Wojewódzkiego Zespołu.

LEGITYMACJE OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNEJ

Legitymacje wydawane są zarówno dzieciom jak i osobom dorosłym na podstawie:

• wniosku
• prawomocnego orzeczenia;
  • Powiatowego Zespołu,
  • Lekarza Orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych,
  • Komisji Lekarskich ds. Inwalidztwa i Zatrudnienia (wydanych przed 01.01.1998r.),
  • Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (wydanych przed 01.01.1998r.),
  • Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji (wydanych przed 01.01.1998r.).

Wymagane dokumenty:

• Wniosek o wydanie legitymacji osoby niepełnosprawnej lub wniosek o wydanie legitymacji osoby niepełnosprawnej która nie ukończyła 16 roku życia
• 1 zdjęcie, w przypadku osób powyżej 16 roku życia
• oryginał orzeczenia, na podstawie którego ma być wydana legitymacja (do wglądu)

Na wniosek osoby, która uzyskała orzeczenie o stopniu niepełnosprawności lub przedstawiciela ustawowego dziecka w legitymacji wpisuje się symbol przyczyny niepełnosprawności, jeśli może to ułatwić danej osobie korzystanie z należnych ulg i uprawnień.

Wymagane druki wniosków można otrzymać w Ośrodku Pomocy Społecznej lub pobrać ze strony:

(zakładka PLIKI)

SKRÓCONY TRYB ORZEKANIA

* Osoby posiadające ważne orzeczenia o niepełnosprawności wdane przed wejściem w życie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych z dnia 27 sierpnia 1997, czyli:

• Komisji ds. Inwalidztwa i Zatrudnienia (grupa inwalidzka),
• Orzeczenia lekarzy Orzeczników ZUS (o niezdolności do pracy),
• Orzeczenia Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym),

mogą, ale nie muszą, wystąpić do PZON o ustalenie stopnia niepełnosprawności.

W praktyce jednak posiadanie orzeczenia PZON w dużej mierze ułatwia korzystanie z różnego rodzaju ulg i uprawnień przysługujących osobom niepełnosprawnym np. ze świadczeń finansowych, takich jak zasiłek pielęgnacyjny albo ulgowych przejazdów środkami transportu publicznego, gdzie wymagana jest legitymacja osoby niepełnosprawnej - wystawiana właśnie przez PZON. Orzeczenia lekarzy orzeczników ZUS nie zawierają przyczyny niepełnosprawności, ustalenie charakteru niepełnosprawności w takim przypadku pozwoli na korzystanie z ulg i uprawnień przysługujących właśnie ze względu na konkretny charakter niepełnosprawności (np. ulgi podatkowe przy uszkodzeniu narządu ruchu).

Skrócony tryb orzekania

Osoby posiadające wymienione wyżej ważne orzeczenia o zaliczeniu do jednej z grup inwalidów, niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym lub orzeczenia o niezdolności do pracy mogą złożyć do powiatowego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności wniosek o ustalenie stopnia niepełnosprawności i różnego rodzaju wskazań. Odbywa się to zazwyczaj w skróconym trybie postępowania. Zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności ma prawo wtedy żądać od właściwych organów rentowych udostępnienia kopii orzeczeń.

Relacje pomiędzy różnymi orzeczeniami pozostają w zależności i ustawa ściśle precyzuje, które stopnie niepełnosprawności odpowiadają orzeczeniom o niezdolności do pracy bądź inwalidztwie.

*** w orzeczeniach KRUS nie występuje odpowiednik II grupy

Od orzeczenia o stopniu niepełnosprawności wydanego w postępowaniu uproszczonym, na podstawie innego ważnego orzeczenia o zaliczeniu do jednej z grup inwalidów lub niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, nie przysługuje odwołanie do wyższej instancji, można jedynie zaskarżyć samą procedurę jego wydania do Naczelnego Sądu Administracyjnego. NSA ocenia, czy orzeczenie zostało wydane zgodnie z prawem, nie rozpatruje sprawy pod względem merytorycznym.

UWAGA! Orzeczenia lekarzy orzeczników ZUS określające niezdolność do pracy nie są jednak do końca równe orzeczeniom stopnia niepełnosprawności. Orzeczenia ZUS oceniają zdolność do pracy i podstawę do świadczeń ubezpieczenia społecznego, choć niejednokrotnie uprawniają do takich samych ulg i uprawnień, co orzeczenia powiatowych zespołów (bez konieczności ponownego orzekania), natomiast orzeczenia o stopniu niepełnosprawności powiatowych zespołów nie są podstawą do ubiegania się o rentę lub emeryturę z ubezpieczenia społecznego, ale stwarzają możliwość do korzystania z ulg i świadczeń wynikających z ustawy.

Osoba posiadająca ważne orzeczenie o niepełnosprawności wydane przez służby mundurowe, aby móc korzystać z uprawnień przewidzianych przez ustawę o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych z dnia 27 sierpnia 1997, musi uzyskać orzeczenie zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności (nie możliwe jest w takim przypadku zastosowanie uproszczonej procedury).

ULGI I UPRAWNIENIA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH

Osoby posiadające orzeczenie o stopniu niepełnosprawności mają prawo do korzystania w życiu codziennym z pewnych ulg i uprawnień. Są one uzależnione od schorzenia i stopnia niepełnosprawności. Warto się z nimi zapoznać, gdyż mogą one, choćby w niewielkim stopniu, ułatwić codzienne funkcjonowanie osobie niepełnosprawnej.

Osoby ze znacznym stopniem niepełnosprawności (inwalidzi dawnej I grupy) mają prawo do:

• 49% ulgi na przejazdy w pociągach PKP - tylko w klasie 2 pociągów osobowych,
• 37 % ulgi w pociągach pośpiesznych, ekspresowych, IC i EC,
• 49% na przejazdy w autobusach PKS w komunikacji zwykłej, na podstawie biletów jednorazowych,
• 37% ulgi w autobusach PKS pośpiesznych i przyspieszonych, na podstawie biletów jednorazowych,
• bezpłatnych przejazdów komunikacją miejską wraz ze wskazanym przez siebie opiekunem (na podstawie orzeczenia potwierdzającego stopień niepełnosprawności) na terenie Warszawy,
• 95% ulgi na przejazdy w pociągach PKP i autobusach PKS dla opiekuna towarzyszącego w podróży (na podstawie jednego z dokumentów podopiecznego oraz biletów jednorazowych), przy czym opiekun musi być pełnoletni (skończone 18 lat) a w przypadku osoby niewidomej musi mieć skończone 13 lat.
• karty parkingowej potwierdzającej uprawnienia do niestosowania się do niektórych znaków drogowych (znaki wylicza § 33.2 Rozp. Min. Transportu i Gospodarki Morskiej oraz Min. Spraw Wewnętrznych i Admin. z dn. 21 czerwca 1999 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych Dz. U. Nr 58 z 1999 r., poz. 622),
  Wykaz znaków: zakaz ruchu w obu kierunkach (B-1), zakaz wjazdu pojazdów silnikowych, z wyjątkiem motocykli jednośladowych (B-3), zakaz wjazdu autobusów (B-3a), zakaz wjazdu motocykli (B-4), zakaz wjazdu motorowerów (B-10), zakaz postoju (B-35), zakaz postoju w dni nieparzyste (B-37), zakaz postoju w dni parzyste (B-38), strefa ograniczonego postoju (B-39).
• zwolnień od opłat abonamentowych za radio i telewizję, tylko osoby całkowicie niezdolne do pracy oraz samodzielnej egzystencji oraz osoby niesłyszące, u których stwierdzono całkowitą głuchotę lub obustronne upośledzenie słuchu na podstawie np. orzeczenia potwierdzającego stopień niepełnosprawności.
• 50% rabatu na usługi telekomunikacyjne (przyłączenie do sieci i abonament), tylko dorośli i dzieci, które ukończyły 16 rok życia i tylko w przypadku uszkodzenia wzroku, słuchu lub mowy. Uprawnienie dotyczy także opiekunów prawnych osób niepełnosprawnych, przy czym opiekun tylko w przypadku stałego lub czasowego zameldowania z osobą niepełnosprawną w tym samym lokalu
  UWAGA: Jeśli jesteś opiekunem dziecka z uszkodzeniem wzroku, słuchu bądź mowy, a które nie ma skończonych 16 lat to ulga Ci nie przysługuje, nawet jeśli jesteś zameldowany pod tym samym adresem. ( podstawa prawna Uchwała Zarządu TP S.A. nr 85/01 z 2001 roku.). Z ulg można korzystać w ramach planu TP standardowego, planu sekundowego TP dom oraz planu TP socjalnego.
• ulgowych biletów do muzeów,
• do odliczeń niektórych wydatków od dochodu (Dz. U. z 2000 r., Nr 14, poz. 176 ze zm.),
• bezpłatnych usług doręczania listów, paczek i przekazów pocztowych bezpośrednio do domu (zapotrzebowanie na usługę zgłasza się na poczcie, w miejscu zamieszkania), ponadto placówki pocztowe muszą wydzielić stanowiska do obsługi osób niepełnosprawnych i dostosować skrzynki do ich potrzeb.

Osoby niepełnosprawne w stopniu umiarkowanym (dawna II grupa inwalidzka) mają prawo do:

• karty parkingowej potwierdzającej uprawienia do niestosowania się do niektórych znaków drogowych,
• zwolnień z opłaty abonamentowej za radio i telewizję, tylko w przypadku osób niewidomych, których ostrość wzroku nie przekracza 15% na podstawie jednego z dokumentów tj. orzeczenia stwierdzającego umiarkowany stopień niepełnosprawności z tytułu uszkodzenia narządu wzroku.
• 50% rabatu na usługi telekomunikacyjne (przyłączenie do sieci i abonament), tylko w przypadku uszkodzenia słuchu i mowy i tylko dorośli i dzieci, które ukończyły 16 rok życia.
  Uwaga: Jeśli jesteś opiekunem dziecka z uszkodzeniem wzroku bądź mowy z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności ale poniżej 16 roku życia to zniżka Ci nie przysługuje.( podstawa prawna: uchwała Zarządu TP. S.A. nr 85/01 z 2001r). Z ulg można korzystać w ramach planu TP standardowego, planu sekundowego TP dom oraz planu TP socjalnego.

Osoby niepełnosprawne w stopniu lekkim mają prawo do:

• karty parkingowej potwierdzającej uprawnienia do niestosowania się do niektórych znaków drogowych,

Osoby niewidome niebędące osobami o znacznym stopniu niepełnosprawności mają prawo do:

• 37% ulgi na przejazdy w 2 klasie pociągów osobowych, pospiesznych i ekspresowych oraz w autobusach PKS (na podstawie jednego z dokumentów stwierdzających inwalidztwo),
• do 95% ulgi na przejazdy w pociągach PKP i autobusach PKS dla swojego przewodnika towarzyszącego w podróży (osoby niewidome lub ociemniałej), który musi mieć ukończone 13 lat.
• bezpłatnych przejazdów w komunikacji miejskiej na podstawie legitymacji Polskiego Związku Niewidomych na terenie Warszawy.

Osoby z upośledzeniem umysłowym (oraz ich opiekunowie) mają prawo do:

• bezpłatnych przejazdów komunikacją miejską na terenie Warszawy na podstawie legitymacji Polskiego Stowarzyszenia na rzecz Osób z Upośledzenie Umysłowym.

Inwalidzi wojenni i wojskowi mają prawo do:

• bezpłatnych przejazdów komunikacją miejską na terenie Warszawy na podstawie Książeczki Inwalidy Wojennego (Wojskowego) wydanej przez ZUS,
• przewodnik inwalidy wojennego (wojskowego) tylko o znacznym stopniu niepełnosprawności ma także prawo do bezpłatnych przejazdów komunikacją miejską.

Dzieci i młodzież niepełnosprawna uczęszczające do szkoły, nie dłużej niż do ukończenia 24. roku życia a studenci do 26. roku życia, ich rodzice lub opiekunowie mają prawo do:

• 78% ulgi na przejazdy w pociągach osobowych i pospiesznych, ekspresowych EC, IC PKP (tylko w 2 klasie) i we wszystkich rodzajach autobusów PKP na trasie z miejsca zamieszkania lub miejsca pobytu do: szkoły, przedszkola, ośrodka rehabilitacji, domu pomocy społecznej, zakładu opieki zdrowotnej, poradni psychologiczno-pedagogicznej, placówki opiekuńczo-wychowawczej, ośrodka wsparcia, i z powrotem, na podstawie legitymacji szkolnej.
• bezpłatnych przejazdów na trasie z miejsca zamieszkania do szkoły, na podstawie ważnej legitymacji szkoły specjalnej z podaną trasą dojazdu (dotyczy młodzieży uczęszczającej do szkół specjalnych). Do bezpłatnego przejazdu ma prawo również opiekun dziecka na podstawie zaświadczenia wydanego przez szkołę, z podaną trasą dojazdu.

Renciści i emeryci (a także małżonek, na którego pobierany jest dodatek rodzinny) mają prawo do:

• dwóch jednorazowych przejazdów w ciągu roku kalendarzowego z ulgą 37% w 2 klasie pociągów osobowych, pospiesznych i ekspresowych,
• 48% ulgi w opłatach komunikacji miejskiej na podstawie aktualnego odcinka renty (emerytury) wraz z dowodem tożsamości.

UWAGA! Należy pamiętać o tym, że bilet na przejazd "tam i z powrotem" jest traktowany jako dwa oddzielne przejazdy. Emeryci i renciści nie mają zniżek w autobusach PKS.

Zwolnione z opłat za używanie odbiorników radiowych i telewizyjnych są:

• Osoby zaliczone do I grupy inwalidów,
• Osoby z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności,
• Osoby całkowicie niezdolne do pracy i samodzielnej egzystencji,
• Osoby o trwałej lub okresowej całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, którym przysługuje dodatek pielęgnacyjny,
• Osoby, które skończyły 75 lat,
• Osoby, które otrzymują świadczenie pielęgnacyjne z właściwego organu realizującego zadania w zakresie świadczeń rodzinnych jako zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej lub rentę socjalną z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub innego organu emerytalno-rentowego,
• Osoby niesłyszące, u których stwierdzono całkowitą głuchotę lub obustronne upośledzenie słuchu,
• Osoby, których ostrość wzroku nie przekracza 15%,
• Inwalidzi wojenni i wojskowi,
• Kombatanci, niektóre osoby będące ofiarami represji wojennych i okresu powojennego oraz wdowy i wdowcy po kombatantach, którzy są jednocześnie emerytami lub rencistami.

UWAGA! od 16 maja 2005 r. zwolnienie nie przysługuje osobom, które mieszkają we wspólnym gospodarstwie domowym z co najmniej dwiema osobami, które ukończyły 26. rok życia, i które nie spełniają warunków do uzyskania tych zwolnień.

Prawo do zwolnień od opłat abonamentowych zachowują osoby, które korzystają z tego prawa na podstawie dotychczasowych przepisów, pod warunkiem dostarczenia, w terminie 6 miesięcy oświadczenia o spełnianiu warunków do korzystania z tych zwolnień.

Ulga do muzeum

Muzea państwowe mają od 1997 r. obowiązek wprowadzania ulgowych biletów dla osób niepełnosprawnych (i ich opiekunów), dla rencistów, emerytów, nauczycieli wszystkich typów szkół, studentów i uczniów. Ulgowe bilety można otrzymać po okazaniu odpowiedniej legitymacji potwierdzającej uprawnienie.
Wstęp do muzeów martyrologicznych jest bezpłatny w ogóle, a inne muzea udostępniają bezpłatnie swoje kolekcje przez jeden dzień w tygodniu. Wysokość ulgi oraz dzień bez biletów ustala dla każdego muzeum jego dyrektor.

Ulgi na telefony komórkowe

Oferowane przez operatorów sieci komórkowych ulgi dotyczą zazwyczaj osób niewidomych i niesłyszących. Ponieważ zakres tych ulg ulega zmianie, szczegółowych informacji należy szukać w punktach obsługi klienta tych sieci.

Zwolnienie od podatku od czynności cywilnoprawnych

Od podatku od czynności cywilnoprawnych zwolnione są osoby o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności bez względu na rodzaj schorzenia, oraz osoby o lekkim stopniu niepełnosprawności w związku ze schorzeniami narządów ruchu, nabywające na potrzeby własne sprzęt rehabilitacyjny, wózki inwalidzkie, motorowery, motocykle lub samochody osobowe.

Ulgowa opłata paszportowa

Ulgową opłatę paszportową w wysokości 50% stawki pobiera się m.in. od:
- emerytów, rencistów, osób niepełnosprawnych, a także współmałżonków tych osób, pozostających na ich wyłącznym utrzymaniu;
- osób przebywających w domach pomocy społecznej lub w zakładach opiekuńczych albo korzystających z pomocy społecznej w formie zasiłków stałych;